Z początkiem września wiele zamieszania wywołały przepisy prawa wprowadzone do francuskiego Kodeksu transportowego, określające zasady odbierania dziennego i tygodniowego odpoczynku przez kierowców pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. A to wszystko za sprawą francuskiej ustawy nr 2019-1428 z dnia 24 grudnia 2019 roku w sprawie kierunku mobilności, określającej strategię i program Francji na lata 2019-2037, której jednym z celów jest poprawa wydajności transportu towarowego i zmniejszenie jego wpływu na środowisko.
Zgromadzenie Narodowe we Francji, przyjmując wskazany przepis kodeksu transportowego, podsumowało, że poprawka ma na celu zmusić pracodawcę kierowcy lekkiego samochodu dostawczego, do zapewnienia mu warunków zakwaterowania zgodnych z godnością człowieka i poszanowaniem jego zdrowia, w celu zachowania bezpieczeństwa drogowego.
Brzmienie samych przepisów i brak wytycznych ze strony uprawnionych organów pozwalało na różne interpretacje nowych obowiązków, a pracodawcy kierowców pozostali bez odpowiedzi na liczne pytania. Jak informuje Ministerstwo Przemian Ekologicznych w swoim komunikacie, władze francuskie zwracają uwagę na prawidłowe wdrażanie nowych przepisów i zamierzają dać przedsiębiorcom wystarczającą ilość czasu na dostosowanie się do nich. W związku z tym funkcjonariusze organów kontrolujących zostali poinstruowani, aby ich pierwsze działania w tym zakresie polegały na informowaniu i podnoszeniu świadomości pracodawców zagranicznych o nowych obowiązkach.
Pomimo zapewnień, które mogą wskazywać, że władze francuskie nie przewidują w najbliższym czasie nakładać kar na pracodawców za naruszenia nowych przepisów, opracowaliśmy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania, aby umożliwić przewoźnikom zabezpieczenie ich interesów:
1. KTO I KIEDY MUSI ZAPEWNIĆ KIEROWCY ODBIÓR ODPOCZYNKU POZA POJAZDEM?
Zgodnie z nowymi regulacjami obowiązującymi we francuskim kodeksie transportowym, pracodawca krajowy i zagraniczny, musi zapewnić kierowcy pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony, zakwaterowanie poza pojazdem na czas dziennego i tygodniowego odpoczynku. Obowiązek ten powstaje wówczas, gdy kierowca pojazdu wykonuje przewóz drogowy na tyle daleko od centrum operacyjnego firmy lub domu, że nie będzie w stanie do nich wrócić pod koniec dnia pracy. Zakaz odbierania odpoczynków w pojeździe dotyczy zarówno przewozów zarobkowych, jak i przewozów na potrzeby własne.
2. W JAKIM MIEJSCU KIEROWCA MOŻE ODEBRAĆ ODPOCZYNEK?
Bezwzględnie zabronione jest spędzanie dziennego lub tygodniowego odpoczynku w pojeździe (bez względu na to, czy odbyłby się on w kabinie, czy innej części pojazdu). Miejsce przewidziane na odebranie dziennego i tygodniowego odpoczynku przez pracownika musi być bezpieczne, komfortowe i higieniczne. Warunki takie zapewni pokój z dostępem do sanitariatu w dobrym stanie. Z pewnością wymaganych warunków nie spełni odpoczynek w namiocie obok pojazdu.
3. CZY OŚWIADCZENIE PRACOWNIKA, ŻE CHCE ODEBRAĆ ODPOCZYNEK W POJEŹDZIE ZWOLNI PRACODAWCĘ Z ODPOWIEDZIALNOŚCI?
Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikowi odpowiedniego miejsca do odpoczynku poza pojazdem. Odbiór odpoczynku dziennego lub tygodniowego w pojeździe, nawet za zgodą lub prośbą kierowcy, byłby niezgodny z obowiązującymi przepisami francuskimi. Nie przewidują one żadnych wyjątków, a dla nałożenia sankcji wystarczający jest sam fakt naruszenia. Tym samym, oświadczenie pracownika o chęci lub zgodzie na odebranie odpoczynku w pojeździe nie zwolni pracodawcy z odpowiedzialności za wykroczenie.
4. JAK PRACODAWCA MOŻE WYKAZAĆ, ŻE ZAPEWNIŁ PRACOWNIKOWI ODPOWIEDNIE WARUNKI DO KORZYSTANIA Z ODPOCZYNKU?
Z pewnością niekwestionowanym dowodem na zapewnienie odpowiednich warunków odbierania odpoczynku przez kierowcę, będą rachunek lub faktura za hotel lub inne miejsce noclegowe. Kierowca, w momencie kontroli, powinien posiadać przy sobie dokument potwierdzający, że odbył odpoczynek na warunkach określonych francuskimi przepisami. Dlatego też pracodawca, który w trakcie realizacji usługi transportowej przez kierowcę, dokonał rezerwacji i płatności za zakwaterowanie, powinien wysłać do pracownika potwierdzenie rezerwacji i zapłaty, np. przesyłając zdjęcie wiadomością MMS lub załączniki wiadomością e-mail.
Pracodawca może również przekazać pracownikowi gotówkę na opłacenie zakwaterowania. Pracodawca nie będzie zwolniony z odpowiedzialności za naruszenie francuskich przepisów, jeżeli kierowca przekazane przez pracodawcę pieniądze przeznaczy na inne cele, przez co czas odpoczynku spędzi w pojeździe. W tym zakresie należy rozważyć zabezpieczenia interesów pracodawcy przewidziane w polskim Kodeksie pracy.
5. KIEDY FRANCUSKI ORGAN KONTROLUJĄCY MOŻE STWIERDZIĆ NARUSZENIE PRZEPISÓW?
Organ kontrolujący może uznać, że doszło do naruszenia przepisów, zarówno w przypadku gdy pracownik w czasie przewidzianym na odbiór dziennego lub tygodniowego odpoczynku był w pojeździe o masie poniżej 3,5 tony, jak i gdy podczas kontroli pracownik nie będzie w stanie wykazać, że dzienny lub tygodniowy odpoczynek odbierał poza pojazdem.
6. JAKIE SĄ PRZEWIDZIANE SANKCJE ZA NARUSZENIE PRZEPISÓW?
Za naruszenie zakazu odbierania dziennego i tygodniowego odpoczynku w pojeździe przez pracownika, francuskie przepisy przewidują karę finansową do 1500 euro, która może zostać zwiększona do 3000 euro, jeżeli jest to ponowne naruszenie.
Zgodnie z francuskim Kodeksem karnym, właściwy organ sądowy może również nałożyć kary alternatywne, takie jak zatrzymanie pojazdu do sześciu miesięcy, a nawet jego konfiskatę.
Dodatkowo, jeżeli służby francuskie ustalą, że pojazd został użyty do popełnienia wykroczenia (tj. jeżeli kierowca odbierał w nim odpoczynek lub uprawniony organ ustali, że w trakcie kontroli, podczas której kierowca jest w pojeździe, powinien odbierać odpoczynek), a pracodawca nie przedstawi dowodu, że jego pracownik mieszka lub jest zatrudniony we Francji, pojazd może zostać zatrzymany do czasu wpłacenia kaucji w wysokości 750 euro, na podstawie francuskiego Kodeksu drogowego.
7. JAKĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ PONOSI PRACODAWCA, JEŻELI WYKROCZENIE ZOSTANIE STWIERDZONE KOLEJNY RAZ?
Jeżeli francuski organ kontrolujący zaobserwuje, że z pewną regularnością u danego pracodawcy stwierdzane są wykroczenia polegające na niezapewnieniu kierowcom miejsca odpoczynku poza pojazdem lub zapewniane miejsca nie spełniają odpowiednich warunków, może uznać, że pracodawca nieustająco organizuje pracę kierowców w sposób niezgodny z przepisami prawa. Taka kwalifikacja wykroczenia na podstawie francuskiego Kodeksu transportowego, zagrożona jest karą roku pozbawienia wolności i grzywną w wysokości 30.000 euro.
8. CZY ZAKAZ SPANIA W BUSACH DOTYCZY KIEROWCÓW SAMOZATRUDNIONYCH?
Przepisy wskazują na to, że nowym obowiązkom i sankcjom podlegają pracodawcy odpowiedzialni za organizację pracy kierowców. Oznacza to, że wymagania francuskiego kodeksu transportowego powinni przestrzegać przewoźnicy delegujący swoich pracowników do wykonywania usług we Francji, jak i agencje zatrudnienia, które użyczają kierowców przewoźnikom. Do dziś nie mamy jednak potwierdzenia, czy kierowcy wykonujący transporty w ramach własnej działalności gospodarczej muszą stosować się do obowiązków korzystania z dziennego i tygodniowego odpoczynku poza pojazdem. Mając na uwadze cel wprowadzenia regulacji, przedstawiony we wstępie artykułu, można domniemać że obowiązek ten dotyczy każdego kierowcy, bez względu na formę zatrudnienia czy podstawę świadczenia usługi. Jednak w tym zakresie czekamy na wytyczne organów francuskich.
O ile można uznać za uzasadnione stosowanie omawianych przepisów francuskich do kierowców wykonujących usługi kierowania pojazdem należącym do zleceniodawcy (gdyż podobne podejście do tej kwestii wynika z Loi Macron), o tyle w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, które kierują własnymi pojazdami, byłoby to nieuzasadnione. Praktyka pokaże jaki będzie stosunek organów kontrolnych do tej kwestii.
